Over het eerste kwartaal van 2020 rapporteerde een deel van de Nederlandse banken een stijging in de vraag naar leningen voor ondernemingen. Voor het tweede kwartaal verwachten banken dat de vraag naar bedrijfskrediet ook toeneemt. Dit hangt mede samen met de gevolgen van de coronamaatregelen die bij bedrijven leiden tot meer behoefte aan liquiditeit.

Dit blijkt uit resultaten van de meest recente Bank Lending Survey (BLS) die tussen 27 maart en 3 april van dit jaar is afgenomen. De BLS is een driemaandelijkse enquête waarin het oordeel van zeven in Nederland gevestigde banken over hun kredietverlening van het afgelopen kwartaal en hun verwachtingen voor het komende kwartaal wordt gevraagd, waarbij in de meest recente BLS de peildatum van 1 april geldt. De vraagontwikkelingen zijn uitgedrukt in een netto percentage dat het verschil weergeeft tussen het percentage banken dat een toenemende vraag en het percentage banken dat een afnemende vraag aangeeft, waarbij de antwoorden worden gewogen met het marktaandeel van de banken. De antwoorden van banken en BLS resultaten weerspiegelen alleen de richting en niet de exacte mate van ontwikkelingen en verwachtingen.

Vraag naar bedrijfskrediet neemt toe

Begin dit jaar gaven banken nog aan in het eerste kwartaal een daling te verwachten in de vraag naar leningen en kredietlijnen voor ondernemingen (-18%). Terugkijkend geven zij echter aan dat de vraag naar bedrijfskrediet in het eerste kwartaal niet is afgenomen maar is toegenomen (+72%). De toegenomen financieringsbehoefte wordt volgens banken voor het grootste deel gedreven door uitgaven voor voorraden en werkkapitaal, alsmede door de vraag die samenhangt met heronderhandeling en herstructurering van bestaande leningen. Dit hangt mede samen met de gevolgen van de coronamaatregelen die bij bedrijven leiden tot meer behoefte aan liquiditeit. Bijna alle deelnemende banken rapporteren een toename in de verwachte vraag naar bedrijfskrediet (+98%) in het tweede kwartaal, vooral voor leningen met korte looptijd en voor leningen aan kleine en middelgrote ondernemingen.

Acceptatiecriteria voor bedrijfskrediet in eerste kwartaal versoepeld

Banken geven per saldo aan dat ze de criteria voor goedkeuring van nieuwe aanvragen voor bedrijfskrediet in het eerste kwartaal van 2020 hebben versoepeld (-24%). De veranderingen in acceptatiecriteria zijn uitgedrukt in een netto percentage dat het verschil weergeeft tussen het percentage banken dat acceptatiecriteria aanscherpt en het percentage banken dat de criteria versoepelt, waarbij de antwoorden worden gewogen met het marktaandeel van de banken. Een positief netto percentage is in dit geval per saldo een aanscherping en een negatief percentage is per saldo een versoepeling.

Banken rapporteren per saldo een versoepeling van acceptatiecriteria voor leningen aan middelgrote en kleine ondernemingen (-6%) in het eerste kwartaal van 2020. Ook voor het tweede kwartaal verwachten banken per saldo een versoepeling (-14%) van acceptatiecriteria voor deze leningen. Deze verwachtingen gelden ook voor leningen met korte looptijd (-14%). Dit hangt mogelijk samen met de ondersteuningsmaatregelen die het kabinet neemt.

Voor leningen in het algemeen rapporteren banken per saldo een aanscherping van acceptatiecriteria voor het tweede kwartaal, wat vooral terugkomt in leningen met lange looptijd (+97%) en voor grote ondernemingen (+95%). Dit hangt mogelijk samen met de verwachte negatieve economische impact van de coronamaatregelen, alsmede de inspanningen die banken nu leveren om terugval in liquiditeit bij klanten te helpen opvangen, waardoor het algehele risico voor banken op de langere termijn toeneemt.

Daling van vraag naar hypotheekleningen verwacht

In het afgelopen half jaar sloten de verwachtingen van banken en door hen aangegeven ontwikkelingen in de vraag naar hypotheekleningen aan huishoudens goed op elkaar aan. Voor het tweede kwartaal in 2020 geven banken in meerderheid aan per saldo een daling te verwachten in de vraag naar leningen voor woningfinanciering (-37%) en het is voor het eerst sinds 2013 dat banken aangeven een daling in deze vraag te verwachten. De verwachte daling hangt mogelijk ook samen met de huidige onzekerheid over de lengte en economische impact van maatregelen die genomen worden om verdere verspreiding van het coronavirus te beperken.

Bron: DNB