Het recent verschenen CPB-rapport Bestaanszekerheid vanuit een bredewelvaartsperspectiefl laat zien dat het concept van brede welvaart waardevolle aanknopingspunten biedt voor het versterken van bestaanszekerheid. Verschillende beleidsadviseurs pleiten inmiddels voor een bredere benadering van dit vraagstuk. Waar financiële zekerheid essentieel blijft, onderstrepen zij dat dit alleen niet voldoende is voor een menswaardig bestaan. Over de invulling van aanvullende voorwaarden bestaat echter nog weinig consensus en duidelijkheid.
Bredewelvaartsperspectief als beleidsinstrument
Een benadering vanuit brede welvaart biedt beleidsmakers concrete handvatten om bestaanszekerheid integraal te benaderen. Door tekorten te signaleren op meerdere levensdomeinen – zoals gezondheid, sociale verbondenheid en leefomgeving – komen groepen in beeld die bij uitsluitend financiële criteria buiten beeld vallen. Deze groepen beschikken wellicht over voldoende inkomen, maar kampen met tekorten op vlakken die niet met geld op te lossen zijn.
Samenhang tussen levensdomeinen vergroot het inzicht
Binnen het bredewelvaartsperspectief wordt expliciet rekening gehouden met de onderlinge samenhang tussen de verschillende factoren die bestaanszekerheid beïnvloeden. Een tekort op één domein kan leiden tot problemen op andere terreinen. Denk bijvoorbeeld aan het effect van een ernstige ziekte: dit kan leiden tot baanverlies en tegelijkertijd het onderhouden van sociale relaties bemoeilijken. Door inzicht te krijgen in deze ketenreacties kunnen beleidsinterventies gericht worden ingezet om negatieve cascades te doorbreken.
Beleid vraagt om balans en prioritering
Het versterken van bestaanszekerheid op één vlak kan echter ten koste gaan van een ander vlak. Zo kan de vestiging van nieuwe industrie in een regio weliswaar extra werkgelegenheid opleveren – en daarmee inkomenszekerheid – maar tegelijkertijd leiden tot milieubelasting en gezondheidsrisico’s. Beleidsmakers zullen dus continu moeten afwegen welke belangen voorrang krijgen binnen een samenhangend welvaartsbeleid.
Erkenning van verschillen tussen mensen en regio’s
Het bredewelvaartsperspectief maakt ook duidelijk dat mensen in verschillende omstandigheden uiteenlopende behoeften hebben om tot een acceptabel bestaansniveau te komen. Persoonlijke factoren spelen daarbij een rol, maar ook de lokale context is van invloed. Wat in de ene regio als toereikend geldt, kan elders tekortschieten. Dit besef maakt het mogelijk om beleid gerichter en effectiever af te stemmen op specifieke doelgroepen en gebieden.
Efficiëntere aanpak door integrale benadering
Door bestaanszekerheidsbeleid niet langer te versplinteren over afzonderlijke beleidssectoren, maar juist integraal te benaderen, kan effectiviteit en efficiëntie worden vergroot. Een bredere blik op welvaart dwingt overheden om bestaande beleidsgrenzen te overstijgen en gezamenlijk af te stemmen wat mensen – naast geld – nodig hebben om volwaardig deel te nemen aan de samenleving. Dit vraagt om expliciete keuzes en gedeelde normen over een menswaardig bestaan in Nederland.
Bron: CPB
