In het derde kwartaal van 2025 noteert het ondernemersvertrouwen een lichte verbetering en komt uit op -3,8. Met name de sectoren vervoer en opslag, en groothandel en handelsbemiddeling laten een toename in vertrouwen zien. Tegelijkertijd geven ondernemers vaker aan te maken te hebben met belemmeringen en is de verwachting ten aanzien van investeringen in 2025 verdeeld. Dat blijkt uit de nieuwste resultaten van de Conjunctuurenquête Nederland, uitgevoerd in juli door CBS, KVK, EIB, MKB-Nederland en VNO-NCW.
Voorzichtiger economisch perspectief drijft stemmingsverbetering
De toename van het ondernemersvertrouwen is vooral te danken aan een iets minder sombere kijk op de economische vooruitzichten. Hoewel de verwachtingen nog steeds negatief zijn, zijn ze iets minder pessimistisch dan in het vorige kwartaal. Het huidige sentiment ligt dicht bij het langjarig gemiddelde van -3,7 sinds 2012.
Vervoer en opslag laten grootste vertrouwensgroei zien
Van de twaalf onderzochte sectoren zagen er acht het vertrouwen toenemen, terwijl er in vier sectoren een daling optrad. De sector vervoer en opslag kende de sterkste verbetering, met een stijging van -12,0 naar -0,9. Ook in de zakelijke dienstverlening verbeterde het sentiment, dat van negatief naar positief omsloeg. Samen met de sector informatie en communicatie zijn dit de enige branches waar het vertrouwen positief is. Daarentegen daalde het vertrouwen het meest in de landbouw, bosbouw en visserij, waar het pessimisme het grootst is. In de horeca, vastgoedsector en detailhandel nam het vertrouwen eveneens af, maar bleef het nagenoeg gelijk aan het vorige kwartaal.
Arbeidstekort blijft grootste obstakel voor ondernemers
Een tekort aan personeel blijft voor veel bedrijven de grootste uitdaging. Aan het begin van het derde kwartaal geeft ruim 36 procent van de ondernemers aan hier last van te ondervinden – een stijging na twee opeenvolgende dalingen. Dit percentage ligt inmiddels iets boven het aandeel bedrijven dat geen enkele belemmering ervaart.
Daarnaast ervaart 20 procent van de ondernemers een gebrek aan vraag als voornaamste belemmering. Voor ruim één op de tien bedrijven vormen financiële beperkingen het grootste obstakel. Deze cijfers zijn vrijwel gelijk aan het vorige kwartaal. Minder ondernemers noemen een tekort aan productiemiddelen als grootste knelpunt.
Investeringen: verdeeld beeld, met accent op groei in zeven sectoren
De verwachtingen ten aanzien van investeringen in 2025 zijn gemengd: ongeveer evenveel ondernemers verwachten een toename als een afname. Per saldo komt dit uit op een gelijkblijvend niveau ten opzichte van vorig jaar. In zeven van de twaalf sectoren is er per saldo sprake van een toename in investeringsverwachtingen.
De vastgoedsector is het meest positief gestemd, waar 17 procent van de ondernemers aangeeft meer te willen investeren. Dat is weliswaar lager dan de bijna 25 procent van vorig jaar, maar nog steeds relatief hoog. Binnen de sector vervoer en opslag is de verwachting ten opzichte van 2024 het sterkst verbeterd; hier steeg het investeringssaldo van 3 naar 12 procent.
Ondernemers in de bouw, informatie- en communicatiesector, detailhandel en horeca zijn minder optimistisch. In de horeca is het pessimisme het grootst, met een negatief saldo van -12 procent. Deze sector kent ook de scherpste daling ten opzichte van vorig jaar. In de industrie houden positieve en negatieve verwachtingen elkaar ongeveer in balans.
Bron: CBS
