De Nederlandse economie liet in het eerste kwartaal van 2025 een robuustere groei zien dan eerder voorzien. Die stijging was vooral te danken aan een toename in consumentenbestedingen en een verbeterde handelsbalans. Toch waarschuwen recente cijfers van het CBS dat bedrijven hun voorraden aanzienlijk sneller afbouwen dan verwacht. Deze ontwikkeling suggereert dat de stijgende vraag niet automatisch tot extra productie leidt, wat de groeiverwachtingen voor de rest van het jaar drukt.
Consument en dienstenexport als motor achter bijgestelde groei
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek is het bruto binnenlands product (bbp) in het eerste kwartaal van 2025 met 0,4% gestegen ten opzichte van het voorgaande kwartaal – een duidelijke herziening ten opzichte van de eerder gemelde 0,1%. De hogere groei is toe te schrijven aan sterkere consumptie door huishoudens en een beter dan verwachte export van diensten. Tegelijkertijd nam de invoer van goederen juist af, wat resulteerde in een positiever handelssaldo dan eerder aangenomen.
Sterkere voorraadcorrectie dan voorzien
Een opvallende bijstelling in de CBS-cijfers betreft de voorraadafbouw. Hoewel eerder al werd opgemerkt dat ondernemingen hun voorraden terugschroefden, blijkt de omvang hiervan nu veel groter. Het gaat daarbij om voorraden van eindproducten, grondstoffen en halffabricaten. Deze ontwikkeling benadrukt dat de recente vraagtoename niet één-op-één tot hogere productie leidt, omdat bedrijven bewust kiezen om hun voorraadniveaus te verlagen.
Van just-in-time naar just-in-case en weer terug
Tijdens het snelle herstel na de coronacrisis kampten veel sectoren met leveringsproblemen. Bedrijven bouwden hun voorraden toen fors op om leveringszekerheid te garanderen, een strategie die bekendstaat als just-in-case management. Toen de wereldeconomie in 2023 afkoelde en de energieprijzen stegen, bleken deze voorraden te omvangrijk. Sindsdien zijn veel ondernemingen gestart met het structureel afbouwen van hun voorraadpositie.
Geopolitieke spanningen beïnvloeden voorraadstrategie
Het is lastig te voorspellen hoe ver de voorraadreductie zal doorzetten. Historisch gezien blijven de voorraden relatief hoog in verhouding tot de economische omvang. Sommige bedrijven lijken echter bewust grotere voorraden aan te houden, mede vanwege geopolitieke spanningen en de roep om strategische autonomie. Uit de recente conjunctuurenquête blijkt dat meer dan één op de vijf ondervraagde bedrijven hun strategie hebben aangepast naar aanleiding van internationale onzekerheden. Ruim 17% van deze bedrijven vergroot hun voorraden als buffer tegen onverwachte verstoringen, met name in de sectoren vervoer en opslag, ICT en zakelijke dienstverlening.
Industriële sector blijft kritisch op voorraadniveau
Ondanks de eerdere voorraadafbouw zijn er signalen dat veel industriële ondernemingen hun voorraadpositie nog steeds als te ruim ervaren. Dit geldt vooral voor producenten in de kleding-, papier- en elektronicabranche. In andere sectoren, zoals de metaal- en lederindustrie, is het sentiment minder uitgesproken. De groothandel en detailhandel beschouwen hun voorraden vaker als te klein, terwijl autoverkopers zich rond het langjarig gemiddelde bevinden wat betreft voorraadwaardering.
Afzwakkende voorraadopbouw remt groeipotentieel
Het recentere inzicht dat bedrijven hun voorraden nog intensiever afbouwen dan gedacht, heeft directe implicaties voor de economische vooruitzichten. Naar verwachting zullen ondernemingen voorlopig terughoudend blijven met het aanvullen van voorraden. Dit betekent dat een eventuele stijging in de vraag de productie slechts beperkt zal stimuleren. Gezien het al fragiele economische vertrouwen en spanningen in de wereldhandel, draagt deze ontwikkeling bij aan een gematigde groeiverwachting voor de komende kwartalen.
Bron: ING Research
