Accountants besteden in wettelijke controles tijd en aandacht aan frauderisico’s en de daarmee samenhangende werkzaamheden. Uit onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) blijkt dat deze controlewerkzaamheden vaak onvoldoende specifiek en onvoldoende diepgaand zijn, waardoor fraude mogelijk over het hoofd kan worden gezien. De AFM onderzocht 32 wettelijke controles van jaarrekeningen. Bij twee derde van de onderzochte controles constateert de AFM dat de controlewerkzaamheden op een of meer frauderisico’s onvoldoende zijn.

Belang en bijzondere aard fraude(risico’s) vragen om extra aandacht in controle

Gecontroleerde ondernemingen zijn primair verantwoordelijk voor het voorkomen en aanpakken van fraude. Accountants hebben in de controles van jaarrekeningen een belangrijke verantwoordelijkheid in het tijdig signaleren van frauderisico’s en het uitvoeren van controlewerkzaamheden die hierop inspelen. Bij de controle maakt de accountant eerst een frauderisicoanalyse: welke risico’s zijn er? Met de controlewerkzaamheden neemt de accountant actie op deze risico’s. Dit is een belangrijke stap. Daarom heeft de AFM onderzoek gedaan naar de kwaliteit van deze controlewerkzaamheden. De AFM onderzocht 32 wettelijke controles bij 13 accountantsorganisaties, zowel met een reguliere vergunning als met een OOB-vergunning.

Diepgaandere en specifiekere controlewerkzaamheden nodig

De AFM constateert dat accountants in wettelijke controles tijd en aandacht besteden aan frauderisico’s en de daarmee samenhangende werkzaamheden. Deze werkzaamheden moeten echter specifieker en diepgaander zijn. Voor 23 van de 32 controles stelt de AFM vast dat de accountant geen voldoende en geen geschikte controle-informatie heeft gekregen over één of meer frauderisico’s. Daarnaast ziet de AFM dat accountants de aard, timing en omvang van hun controlewerkzaamheden niet of onvoldoende specifiek aanpassen aan de onderkende frauderisico’s. Deze controlewerkzaamheden moeten meer maatwerk zijn: specifieker, diepgaander en ook omvangrijker.

Zorg voor relevante en betrouwbare informatie in de fraudeparagraaf

Accountants rapporteren in de controleverklaring over fraude in een afzonderlijke fraudeparagraaf: ‘Controleaanpak frauderisico’s’. Bij 10 onderzochte wettelijke controles constateert de AFM dat de fraudeparagraaf in de controleverklaring op een of meer onderdelen onjuist of onvolledig is. Hierdoor werd een te rooskleurig beeld gegeven van de uitgevoerde werkzaamheden.

Gezamenlijke oproep AFM, NBA en SRA voor verbeterplannen

De AFM verwacht dat accountantsorganisaties kennisnemen van de uitkomsten van het onderzoek, hierop reflecteren en waar nodig verbetermaatregelen treffen. Samen met de NBA en SRA roept de AFM accountants(organisaties) op te zorgen voor verbetering van de controlewerkzaamheden op frauderisico’s. Hierbij wordt ook aandacht gevraagd voor gedragsmatige aspecten die een professioneel-kritische instelling belemmeren of stimuleren. In het rapport deelt de AFM goede praktijkvoorbeelden die organisaties ter inspiratie kunnen gebruiken. De rol van accountants bij het signaleren en opvolgen van fraude(risico’s) blijft ook in 2025 een terugkerend thema in het toezicht van de AFM.

Bron: AFM