De Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra is hier niet om Donald Trump te verkopen, maar om Nederland – en Europa – mee te krijgen in de strijd tegen ‘valsspeler’ China. En daarvoor wil hij met iedereen in gesprek, ‘ook met de SP’.
Hij was een opvallende gast op het laatste partijcongres van Forum voor Democratie. De Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra sprak onder meer over populisme. ‘Elke politieke partij die níet populistisch is, heeft een probleem. Want populistisch betekent dat je het volk vertegenwoordigt en dus luistert naar het volk’, zei hij.
Meneer Hoekstra, ziet u Thierry Baudet misschien als een Nederlandse Donald Trump?
‘Ik houd van alle leiders van alle Nederlandse partijen die ik heb ontmoet.’
Weten wat Pete Hoekstra precies heeft gezegd op het congres van FvD? Bekijk dan dit filmpje
Dat is een diplomatiek antwoord.
‘Ja, maar ik kies geen kant. Ik heb alle partijen benaderd voor een gesprek, en ik heb ze allemaal gesproken, op de Partij voor de Dieren en de Socialistische Partij na. Die hebben niet gereageerd. Nou ja, dan niet.’
Wie is Pete Hoekstra?
Op driejarige leeftijd emigreerde de in Groningen geboren Pete Hoekstra (66) met zijn ouders naar Holland, Michigan. Hij studeerde politicologie en bedrijfskunde. In 1977 ging hij aan de slag bij Herman Miller, producent van kantoormeubelen. Hij klom op tot vice-president marketing. In 1993 werd hij lid van het Amerikaanse Congres. In 2012 deed hij een gooi naar een zetel in de Senaat. Toen dat niet lukte, werd hij actief bij een conservatieve denktank. In 2016 hielp hij mee aan de verkiezingscampagne van Donald Trump. Sinds 2018 is hij ambassadeur in Nederland.
Maar een gesprek is iets anders dan een speech op een partijcongres.
‘Ja, het verschil is 3.000 mensen. Forum voor Democratie nodigde me uit en ik zag het als een mogelijkheid om 3.000 politiek actieve Nederlanders te informeren over de Amerikaanse agenda. Wie zou dat afslaan?’
Ook als de SP u uitnodigt?
‘Ja hoor. Ik heb bijvoorbeeld met GroenLinks gesproken en dan zijn er ook overeenkomsten, bijvoorbeeld als het over China gaat. In de VS heb je Republikeinen en Democraten: als we met elkaar praten, merk je dat er altijd een overlap van belangen is.’
Pete Hoekstra is nu twee jaar in Nederland. Op zijn derde vertrok hij uit Groningen met zijn ouders, naar Holland, Michigan. Na een carrière in bedrijfsleven en politiek hielp hij mee aan de verkiezingscampagne van Donald Trump en werd hij op eigen verzoek benoemd tot ambassadeur in zijn geboorteland. Nederlands spreekt hij nog wel een beetje, maar hij voelt zich Amerikaan. In zijn werkkamer op de zwaar beveiligde ambassade in Wassenaar staat onder meer een campagnefoto met Trump in een vliegtuig. Aan de muur hangt de geboorteakte die hij op bezoek in Groningen kreeg. Bij de deur een paar klompen.
U wordt gezien als vriend van Trump. Merkt u daar iets van in uw omgang met Nederlanders?
‘Ja, jullie hielden niet van Bush en jullie houden niet van Trump. Jullie hebben meer met Clinton en Obama, zijn progressiever dan Amerika. Dat is oké. Het is ook niet mijn taak om mensen te overtuigen om van Trump te houden. Ik moet ze uitleggen wat ons beleid is. Wij hechten aan een sterke nationale veiligheid en een gelijk speelveld als het om handel gaat. Dat zijn zaken die ook goed zijn voor Europa, onze belangrijkste handelspartner.’
‘het is mijn taak niet mensen van Trump te laten houden‘
Voor Nederland als handelsnatie is de World Trade Organization een belangrijk instituut. De VS heeft de WTO stilgelegd. Waarom?
‘Laat ik voorop stellen dat een goed functionerende WTO belangrijk is, ook voor ons. Alleen is dat nu niet het geval. Er zijn hervormingen nodig. Daarom hebben we geen nieuwe rechters benoemd voor de beroepscommissie (waardoor handelsconflicten niet meer kunnen worden voorgelegd aan de WTO; red.).’
Trump saboteert de Wereldhandelsorganisatie. En gek genoeg is dat logischer dan je misschien denkt. Lees hier waarom
Begrijpt u dat Nederlandse ondernemers zich hier zorgen over maken? Zij kunnen worden geconfronteerd met hogere importtarieven en dumping.
‘Dus kunnen jullie met ons samenwerken om die hervormingen erdoor te krijgen. De VS en Nederland hebben veel gemeen. Zoals het belang dat wordt gehecht aan de rechtsstaat. We moeten samen optrekken tegen China. Waarom? Omdat China valsspeelt. De Communistische Partij speelt elke dag vals. Ze stelen welvaart en intellectueel eigendom van westerse bedrijven. En dat kan omdat de WTO China nog steeds als een ontwikkelingsland beschouwt. Daardoor krijgt het vrijheden die de ontwikkelde landen niet hebben. Dus als dat verandert, zou dat een belangrijke stap zijn in het weer laten functioneren van de WTO.’
U vindt dat Nederland en de EU zich te slap opstellen tegenover China?
‘De EU kan meer doen om de confrontatie aan te gaan met de uitdagingen van China. Neem Huawei, het Chinese telecombedrijf dat wordt gesubsidieerd door de overheid. Ik vind het verbazingwekkend dat ik als Amerikaanse ambassadeur de grootste verdediger ben van Europese telecombedrijven als Ericsson en Nokia, en niet de Europese lidstaten zelf. Die bedrijven kunnen door de Chinese – valse – concurrentie straks misschien niet overleven als sleutelbedrijven. Dat zou een groot verlies zijn. Dan kunnen jullie alleen nog technologie kopen van Amerikaanse of Chinese bedrijven.’
‘Gek genoeg ben ik de grootste verdediger van éuropese bedrijven als Ericsson en Nokia‘
‘De EU moet China stevig benaderen. Ik weet niet of dat nu het geval is.’ Hij noemt ook het Belt and Road Initiative, het Chinese streven naar een nieuwe Zijderoute tussen Europa en China. Het land probeert met grote investeringen die route in handen te krijgen. ‘Sommige lidstaten doen daar aan mee, andere willen dat absoluut niet. Ik denk niet dat het een gezonde ontwikkeling is voor Europa.’
De handelsoorlog tussen de VS en China die nu plaatsvindt, raakt Amerikaanse bedrijven, maar ook Nederlandse. Waar eindigt dit?
‘In het geval van Japan duurde het 40 jaar en 45 handelsverdragen voordat de handelsrelatie met de VS hersteld was. Ik denk dat we hetzelfde zullen zien met China. Twintig jaar geleden hebben we China welkom geheten in de WTO, in de verwachting dat de Chinese markt open zou gaan, de rechtsstaat en intellectueel eigendom gerespecteerd zouden worden, en China buitenlandse bedrijven toe zou laten. Dat China in de buurt komt bij hoe de VS en de EU zakendoen. Twintig jaar later moet je constateren dat dat niet is gebeurd. In plaats van het respecteren van intellectueel eigendom stelen ze het net zo snel als ze altijd hebben gedaan. Ik had laatst een ondernemer op bezoek die vertelde dat hij een fabriek had laten bouwen in China. Vlak ernaast verscheen een exacte kopie.’
‘Ik denk dat Nederlandse ondernemers en burgers het op dit punt eens zijn met de VS. Zij maken zich zorgen over het langzame opereren van de Nederlandse overheid. Wij willen een sterk Nederland en een sterk Europa. Niet als derde macht naast de VS en China, maar met de VS en de EU aan de ene kant, en China aan de andere.’
Als er zoveel mis is, waarom zouden we dan überhaupt nog zakendoen met China?
‘Omdat het een grote markt is en we China willen veranderen. Geen enkele economische mogendheid kan overleven tegen oneerlijke concurrentie.’
‘Wij willen een sterk Nederland en een sterk Europa’
Ondertussen probeert de VS Amerikaanse bedrijven terug te lokken uit het buitenland met belastingverlaging. Lukt dat al een beetje?
‘Bedrijven verhuizen niet zomaar. Niet alleen voor de belastingen. Maar het is een feit dat de Amerikaanse economie booming is. Onze marketing is: Amerika is open for business.’
Nederland vreest dat Amerikaanse bedrijven hier zullen vertrekken.
‘Dan is het antwoord simpel: verbeter je ondernemersklimaat. Volgens mij zijn er overigens genoeg redenen om zaken te doen in Nederland. Jullie economie is ook booming, en Nederlands is de poort naar Europa, het Midden-Oosten en Afrika.’
Ondernemen en falen
‘Amerika waardeert ondernemerschap. Dat is wat we zijn, het zit in ons dna’, zegt Pete Hoekstra, ambassadeur met een verleden in het bedrijfsleven. Het verschil met Nederland? ‘Wat ik hoor, is dat falen in de VS positiever wordt bekeken. De eerste twee producten die ik initieerde bij de meubelfabriek waar ik werkte, waren trieste mislukkingen. Dat werd geaccepteerd door het bedrijf, in de verwachting dat ik ervan zou leren. De producten daarna waren succesvol. Het is niet dat wij falen víeren, maar als het gebeurt, dan is dat maar zo. Pak de stukken op en begin opnieuw. In Nederland krijg je een zwart stempel, bijvoorbeeld bij banken. Amerikanen zijn om die reden bereid om meer risico te nemen.’
Tegelijkertijd zijn een we klein land en moeten we in Europees verband opereren.
‘Dat is jullie besluit.’
U bedoelt dat je ook kunt denken aan een…
‘…Nexit ja. Maar ook dat is jullie besluit. Ik heb daar geen mening over. Ik begrijp alleen dat handel belangrijk voor jullie is. En de Brexit biedt de mogelijkheid om te zien hoe dat uitwerkt.’
Nog één vraag over de EU, in het bijzonder over de bijdrage aan de NAVO.
Lachend: ‘Zeg maar gebrek aan bijdrage.’
Wil de VS een grotere bijdrage afdwingen door hoger importtarieven voor Europese bedrijven in te stellen?
‘Er zijn verschillende maatregelen waaraan je kunt denken. Misschien moeten we over de toekomst van de NAVO zelf nadenken. Misschien pakt de VS de rekening weer op, zoals we de afgelopen 40 jaar hebben gedaan. De opgave voor Nederland is 2 procent van het bruto binnenlands product in 2024 (nu 1,3 procent, red.). Ik zie nog geen geloofwaardig plan daarvoor. Volgens mij vinden ondernemers en burgers dat Nederland zijn eerlijk deel moet betalen. Alleen vindt de overheid dat niet.’
