Consumenten betalen minder vaak met hun pinpas op dagen wanneer er iets in de krant staat over fraude met betaalpassen.
Dit blijkt uit recent onderzoek van DNB naar de invloed van krantenberichten over skimming op het gebruik van de pinpas in Nederland.
Skimming is een vorm van betaalpasfraude, waarbij criminelen de pinpas kopiëren en op een slinkse wijze de pincode bemachtigen, met als doel de achterliggende rekening te plunderen. De omvang van skimming in Nederland is de afgelopen jaren sterk toegenomen, van minder dan EUR 4 miljoen in 2005 tot EUR 39 miljoen in 2011. In eerste instantie werden de passen vooral gekopieerd bij geldautomaten, maar vanaf medio 2007 breidde de fraude zich uit naar ticket- en betaalautomaten.
Reactie op nieuws over skimming gegroeid over de tijd
Skimmingsincidenten worden met regelmaat breed uitgemeten in de media.
Hoe consumenten precies reageren op deze berichtgeving is tussen 2005 en 2009 sterk veranderd, zo blijkt uit het DNB onderzoek. Daarbij is er een verschil tussen krantenberichten over skimming bij geldautomaten en nieuws over skimming bij betaalautomaten, in bijvoorbeeld winkels of op stations. In de periode vóór medio 2007, toen de meeste fraude plaatsvond bij geldautomaten, nam het aantal pinbetalingen in Nederland met ongeveer 1,5% toe op dagen dat hier iets over in de krant stond. Blijkbaar zochten consumenten hun toevlucht tot het betalen met hun pinpas en bewaarden ze hun contante geld liever nog even om een bezoek aan een geldautomaat te voorkomen.
De enkele berichten over fraude bij betaalautomaten hadden toen nog geen enkel effect op het aantal pinbetalingen.
De reactie van consumenten veranderde na 2007. De media-aandacht voor skimming nam toen sterk toe. Bovendien gingen de artikelen steeds vaker over fraude met ticket- en betaalautomaten. Sindsdien hebben alle berichten, ongeacht het type fraude, een drukkend effect op het gebruik van de pinpas: gemiddeld daalt het aantal pinbetalingen per dag met iets meer dan 2% op dagen wanneer kranten schrijven over betaalautomaatfraude en met circa 3% wanneer gesproken wordt over skimming bij geldautomaten. De nieuwseffecten zijn het sterkst wanneer de berichten op de voorpagina van de krant staan.
Invloed van krantenberichten van korte duur
De invloed van nieuws over skimming op het dagelijkse gebruik van de pinpas is, hoewel significant, nog altijd relatief beperkt vergeleken met andere factoren. Zo fluctueert het aantal pintransacties sterk van dag tot dag en van maand tot maand. De meeste pinbetalingen worden gedaan op zaterdagen, in de eerste en laatste week van de maand en op de dagen voorafgaand aan nationale feestdagen, zoals Kerstmis, Pasen, Koninginnedag, Moederdag of Vaderdag. Ook het weer speelt een belangrijke rol, zo blijkt uit het onderzoek. De resultaten laten zien dat het dagelijkse aantal pinbetalingen lager is op regenachtige dagen dan op droge dagen. Blijkbaar omdat consumenten dan minder snel geneigd zijn de deur uit te gaan om boodschappen te doen. Daarnaast is het effect van de berichtgeving van korte duur. Alleen op de publicatiedag zelf neemt het aantal pinbetalingen even af. De dag erna vervallen consumenten alweer in hun oude betaalgedrag. Dit zou erop kunnen duiden dat het vertrouwen in de pinpas groot is. Het zou echter ook kunnen duiden op een kort geheugen wat krantenberichten betreft, waarbij consumenten het nieuws al na één dag zijn vergeten.
Intensieve samenwerking van groot belang
Ondanks de stijging van het aantal skimmingsincidenten in Nederland, is de kans om slachtoffer te worden nog altijd klein. Zo bedroeg de schade in 2011 slechts 0,03% van de totale pinomzet. Toch laat het onderzoek zien dat fraude met betaalmiddelen aanzienlijke gevolgen kan hebben voor de totale maatschappelijke kosten van het betalingsverkeer. Pinbetalingen zijn voor banken en winkeliers namelijk nog altijd veelal goedkoper en veiliger dan contante betalingen. De tijdelijke verschuiving weg van de pinpas terug naar contant geld als gevolg van de berichtgeving leidt daardoor tot een korte verslechtering van de huidige efficiëntie van het betalingsverkeer in Nederland. Dit onderstreept het belang van intensieve samenwerking tussen banken, winkeliers, politie en justitie en alle andere betrokken partijen om fraude en veiligheidsrisico’s in het betalingsverkeer tot een minimum te beperken.
Sinds 1 januari 2012 is overal in Nederland het nieuwe pinnen ingevoerd, waarbij gepind wordt via de chip in plaats van de magneetstrip. Deze chip biedt een betere bescherming tegen fraude. Omdat in sommige landen nog altijd wel via de strip wordt gepind, zal deze niet gelijk van alle Nederlandse pinpassen verdwijnen. Dat betekent dus dat deze nog altijd afgelezen en gekopieerd kan worden, maar alleen wanneer de hele pinpas in de betaalautomaat moet worden gestoken. In de winkels in Nederland is dit niet meer mogelijk, omdat de pinpas hier maar voor de helft moet worden ingestoken. Ook de geldautomaten zijn goed beveiligd. Alleen in de parkeer- en de tankbranche zijn nog oude automaten te vinden waar, ook al wordt er via de chip betaald, de hele pas in het apparaat moet worden geschoven. De verwachting is daarom dat de schade als gevolg van skimming zal afnemen zodra ook deze laatste automaten zijn aangepast.
Bron: De Nederlandse Bank
