De kwaliteit van leven zoals we die nu in Nederland kennen, de brede welvaart ‘hier en nu’, is hoog. Deze is echter niet gelijk verdeeld over de bevolking: de brede welvaart van jongvolwassenen blijft achter. Hoewel de economie en het energiegebruik geleidelijk duurzamer worden, gaat de kwaliteit van natuur en ecosystemen achteruit. Ook staat de kwaliteit van sociale verbanden onder druk. Dit verslechtert de uitgangspositie van toekomstige generaties, zo blijkt uit de Monitor Brede Welvaart en de Sustainable Development Goals 2023 die het CBS heeft aangeboden aan de Tweede Kamer. Brede welvaart betreft de kwaliteit van leven ‘hier en nu’ en de mate waarin deze ten koste gaat van de brede welvaart van latere generaties of van die van mensen ‘elders’ in de wereld.
Gunstige ontwikkelingen bij arbeid en materiële welvaart; wonen steeds duurder
Veel trends op het gebied van arbeid en inkomen wijzen op stijgende brede welvaart ‘hier en nu’. Zowel objectieve indicatoren (waaronder werkloosheid, nettoarbeidsparticipatie en besteedbaar inkomen), als belevingsindicatoren (waaronder tevredenheid met werk en zorgen om baanbehoud) ontwikkelen zich gunstig. In 2022 gaf 83 procent van de bevolking het leven een score van 7 of meer. De overwegend hoge brede welvaart ‘hier en nu’ heeft wel een keerzijde. De psychische vermoeidheid door werk neemt toe, recent groeien de zorgen over de eigen financiële toekomst, en de tevredenheid met de hoeveelheid vrije tijd neemt af. Verder wordt wonen steeds duurder.
Tegenover de overwegend gunstige ontwikkeling van brede welvaart ‘hier en nu’ staat een achteruitgang van de hulpbronnen die de volgende generaties nodig hebben om eenzelfde brede welvaart te bereiken als de huidige generatie. Als de huidige trends zich voortzetten beschikken volgende generaties met name over minder natuurlijk en sociaal kapitaal.
Natuurlijk kapitaal: achteruitgang biodiversiteit en waterkwaliteit
Bij het natuurlijk kapitaal gaan biodiversiteit en waterkwaliteit achteruit. Fauna van het land, fauna van zoetwater en moeras, de Rode Lijst, de index voor vogels van het boerenland en die voor vogels in de stad, en ook het oppervlaktewater van goede chemische kwaliteit laten alle een trendmatige daling zien.
Haarscheuren in sociaal kapitaal
Het sociaal kapitaal weerspiegelt de kwaliteit van sociale verbanden in de samenleving: meedoen in de maatschappij en contacten met andere mensen. Afgemeten aan de posities bij de kopgroep van de EU-27 is het sociaal kapitaal in Nederland sterk, al voelen relatief veel mensen zich behoren tot een gediscrimineerde groep. Bij indicatoren over de samenleving wijzen veel trends op stabiele of dalende brede welvaart. Bij contact met familie, vrienden of buren, deelname aan verenigingsactiviteiten en het doen van vrijwilligerswerk dalen de trends al geruime tijd. Recent is ook het vertrouwen in instituties over de hele linie afgenomen. Meer indicatoren duiden op haarscheuren in het sociaal kapitaal: het vertrouwen in de rechtsorde neemt af, en er wordt in Nederland meer corruptie ervaren. Deze verslechtering raakt zowel de brede welvaart ‘hier en nu’ als de brede welvaart ‘later’.
Economie en energievoorziening geleidelijk duurzamer
Een lichtpunt voor de brede welvaart ‘hier en nu’, ‘later’, en ‘elders’ is dat veel trends erop wijzen dat onze materiële welvaart wordt geproduceerd met minder hulpbronnen en meer hernieuwbare energie. Het opgesteld vermogen voor hernieuwbare elektriciteit is fors toegenomen. De energie-intensiteit van productie daalt en de grondstoffenproductiviteit stijgt. Bovendien is het binnenlands materialenverbruik het laagste van de EU-27.
De brede welvaart ‘elders’ stijgt overwegend. Deze derde en laatste dimensie van brede welvaart weerspiegelt de invloed van ons huidige welvaartsniveau op het buitenland, en dan met name de armste landen in de wereld.
Monitor Brede Welvaart en de SDG’s op Verantwoordingsdag
De zesde editie van de Monitor Brede Welvaart en de SDG’s is door het CBS op 17 mei 2023 (Verantwoordingsdag) aangeboden aan de Tweede Kamer. De monitor wordt jaarlijks gepubliceerd op verzoek van het Kabinet, en zal tijdens het Verantwoordingsdebat in de Tweede Kamer worden behandeld. Het Kabinet geeft zelf ook een reactie op de uitkomsten. Het CBS heeft de voortgang op de VN-agenda voor duurzame ontwikkeling (Sustainable Development Goals of SDG’s) en de ontwikkeling van brede welvaart geïntegreerd. De monitor beschrijft hoe de welvaart in Nederland zich in de brede zin van het woord ontwikkelt. Het gaat daarbij om de ecologische, sociaal-maatschappelijke en economische aspecten van welvaart. De focus ligt op de middellange termijn, op basis van trends gebaseerd op datapunten in de periode 2015-2022.
Bron: CBS
