Het wordt steeds duidelijker dat ons politieke stelsel niet op de veranderde samenleving is aangepast. Onze samenleving is geïndividualiseerd en mede daardoor sterk geëgaliseerd. Hiërarchische gezagsverhoudingen zijn ingeruild voor een onoverzichtelijk geheel van netwerken waarin mensen, maatschappelijke instellingen en ondernemingen op voet van gelijkheid kunnen instappen, communiceren en kennis met elkaar delen. Het is begrijpelijk dat politici die aan hiërarchische gezagsverhoudingen waren gewend, niet zo goed met de nieuwe situatie kunnen omgaan.
De ontstaande horizontale en niet-gereguleerde verhoudingen zijn een belangrijke oorzaak voor de toename van de maatschappelijke complexiteit en dat de politiek/overheid met "ongetemde" vraagstukken wordt geconfronteerd. Het streven naar vermindering van de complexiteit door overdracht van publieke taken aan de markt, de wetenschap, de rechter en de toezichthouder heeft er niet toe geleid dat de complexiteit is verminderd; integendeel zelfs. Er zijn rond de overheid instituties ontstaan die elk op hun eigen manier de maatschappelijke problematiek te lijf zijn gegaan. Deze instituties hebben zich tot machtige "spelers" in de publieke sfeer ontwikkeld waardoor de politiek/overheid slechts medespeler in een netwerk van zelfstandige bestuursorganen, agentschappen en maatschappelijke ondernemingen is geworden. Dit zonder zich te realiseren wat daarvan de precieze consequenties, ten aanzien van slagvaardigheid, transparantheid en verantwoordelijkheid jegens de burgers, zijn.
De politiek toont huiver om bij nieuwe plannen vanaf de start burgers te betrekken en van hun kennis gebruik te maken. De politiek en overheid opereren alsof de samenleving nog uitsluitend op verticale hiërarchische verhoudingen is gebaseerd, terwijl mensen, bedrijven en maatschappelijke organisaties inmiddels in horizontale netwerken samenwerken, kennisdelen en communiceren. Het beeld wat daardoor ontstaat, is dat politici burgers nodig hebben als "stemvee" maar eigenlijk ook bang voor hen zijn doordat ze hen niet op de juiste waarde weten in te schatten.
Het zou een misverstand zijn te veronderstellen dat alleen de politiek/overheid de draai naar een horizontaliseerde samenleving moet maken. Dat geldt ook voor bedrijven. Maar er is een belangrijk verschil tussen de private en publieke sector. Bedrijven die zich niet tijdig aanpassen aan de nieuwe realiteit worden genadeloos afgestraft. Het is het zwaard van Damocles dat ondernemingen uithoofde van hun bestaansrecht dwingt zich aan de eisen en kansen van het Kennis en Innovatietijdperk aan te passen. Deze prikkel om te veranderen en te vernieuwen is bij de politiek niet echt aanwezig omdat de overheid niet failliet zal gaan en de politiek zich opstelt en gedraagt als de "baas"van de overheid.
Onze politici proberen onzekerheid te vangen in verkiezingsprogramma`s en regeerakkoorden, die een geldingskracht van vier jaar meekrijgen. Politici zoeken houvast in modellen, afspraken, coalitieafspraken en convenanten. Dit terwijl de nieuwe realiteit is dat de fundamentele veranderingen ten gevolge van de overgang tussen twee tijdperken voorlopig een constante is die niet is vast te leggen in programma`s en afspraken waarin beleidsmaatregelen tot in detail zijn uitgewerkt. De fundamentele veranderingen in Nederland vereisen een langetermijnvisie die gefocust is op een optimale combinatie tussen welvaart, een hoge mate van leefbaarheid, duurzaamheid, een verantwoorde inkomensongelijkheid en economische dynamiek.
Kortom, de politiek moet om aansluiting te krijgen op de huidige samenleving de beweging maken van willen beheersen op basis van regels naar het politieke debat en de democratische dialoog op basis van feiten. Omdat inmiddels ook het zwaard van Damocles boven de hoofden van de politici hangt, zullen zij, weliswaar tegen heug en meug, de noodzakelijke hervormingen gaan doorvoeren. Doen ze dat niet dan verliezen zij met hun politieke partij het bestaansrecht in de Nederlandse samenleving.
Auteur en spreker Riens Meijer geeft op de 6e Credit Expo op 17 november 2010 een presentatie met als titel "Zes trends die de 21ste eeuw kenmerken". Mis het niet!
Bron: creditexpo.nl
