Het wordt steeds waarschijnlijker dat de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november zullen worden uitgevochten tussen de zittende Democraat Joe Biden en voormalig president Donald Trump. Trump heeft momenteel een ruime voorsprong in de campagne om de kandidaat van de Republikeinse Partij te worden voor de machtigste positie op aarde.
De Amerikaanse verkiezingen zijn belangrijk. Ze zijn belangrijk voor Amerikanen, wier vertrouwen is afgenomen door de hoge inflatie, de hoge rentepercentages en een crisis in de kosten van levensonderhoud, maar die tegelijkertijd wel hebben geprofiteerd van een opvallend veerkrachtige economie. Ze zijn belangrijk voor de wereld, vanwege de status van Amerika als politiek en economisch wereldleider. Beslissingen van de volgende president van de Verenigde Staten zijn van invloed op ons allemaal.
De economische achtergrond van cruciale verkiezingen
De verkiezingscampagne vindt plaats tegen een achtergrond van economische onzekerheid en geopolitieke spanningen. Binnenlands gezien staat de Amerikaanse economie er ofwel opmerkelijk goed voor, ofwel staat op het punt te imploderen, afhankelijk van naar welke presidentskandidaat je luistert. De waarheid ligt waarschijnlijk ergens in het midden.
Het is zeker waar dat de VS de inflatoire omgeving van de afgelopen twee of drie jaar beter heeft doorstaan dan veel andere landen wereldwijd, met een economische groei en werkgelegenheid die gedurende de hele periode robuust is gebleven. De consumentenbestedingen zijn bijzonder veerkrachtig geweest en hebben geleid tot een groei van naar schatting 2,5% in 2023 – veel beter dan de recessie die wij en veel andere economen aan het begin van het jaar hadden voorspeld.
Maar er zijn verschillende reden waarom er wellicht een einde komt aan deze relatief gezonde vooruitzichten:
- Amerikaanse huishoudens hebben meer van hun besteedbaar inkomen uitgegeven dan eerder werd gedacht en consumenten hebben ook meer schulden gemaakt. Daarom neemt de veerkracht van de consument dit jaar wellicht af.
- De investeringen zijn sterk gedaald, een teken dat de economie de gevolgen van het krappere monetaire beleid begint te voelen.
- De inflatie daalt minder hard dan gehoopt, wat betekent dat de Federal Reserve een renteverlaging waarschijnlijk zal uitstellen tot minstens het midden van het jaar.
- Zowel Fitch als Moody’s hebben de kredietwaardigheid van het land in de tweede helft van vorig jaar verlaagd; dit betekent dat de kosten om te lenen in 2024 waarschijnlijk zullen stijgen.
“De Amerikaanse economie mag dan wel de snelst groeiende ontwikkelde economie ter wereld zijn, maar ze is nog niet uit de problemen”, zegt Dana Bodnar, econoom voor de Verenigde Staten bij Atradius. “We verwachten dat het cumulatieve effect van de verkrapping van het monetaire beleid in het verleden, de minder soepele kredietvoorwaarden, het restrictieve fiscale beleid en de toegenomen beleidsonzekerheid de groei de komende maanden zal drukken. Desondanks zien we de weg naar een zachte landing steeds waarschijnlijker worden voor de VS, met een inflatie die afneemt in de richting van de streefniveaus en een werkloosheid die relatief laag blijft.”
Met andere woorden, de verkiezingscampagne zal waarschijnlijk worden gevoerd tegen een contrasterende achtergrond van economische veerkracht en vertragend momentum. Perceptie is alles als het gaat om het vertrouwen van huishoudens en bedrijven, dus de kandidaten zullen zich sterk richten op de tegenovergestelde kanten van die medaille.
Verkiezingen met wereldwijde impact
De economische vooruitzichten zijn ook afhankelijk van de gebeurtenissen in de wereld. Als ’s werelds grootste militaire, politieke en economische macht kunnen de Verenigde Staten die gebeurtenissen in ongeëvenaarde mate beïnvloeden; de mate waarin ze bereid zijn om dat te doen zal een enorme impact hebben op zowel het thuisland als de wereldeconomie.
Met dat in gedachten zullen de presidentsverkiezingen deels worden uitgevochten over de rol die Amerika buiten zijn grenzen moet spelen. In een steeds veranderend landschap ondermijnen geopolitieke spanningen de internationale handel, polariseren ze de opinie en brengen ze protectionistisch beleid naar voren.
- Oekraïne: de VS heeft de Oekraïense verdediging tegen de Russische invasie gesteund met miljarden dollars aan militaire, economische en humanitaire hulp, maar vooral veel Republikeinen zijn nu tegen nieuwe betalingen.
- Het Midden-Oosten: de VS is verstrikt geraakt in het conflict in Gaza vanwege de nauwe banden met Israël, maar dit wordt controversiëler naarmate er meer burgerslachtoffers vallen. Recente luchtaanvallen onder leiding van de VS tegen Houthi-rebellen in Jemen kunnen het land in een breder regionaal conflict trekken.
- China: de betrekkingen tussen ’s werelds grootste economieën blijven gespannen, waarbij wederzijds wantrouwen tot uiting komt in handelstarieven en exportcontroles op hightechonderdelen.
- Zuid- en Midden-Amerika: veel kiezers in de VS zijn bezorgd over de recordhoge aantallen immigranten van over de Mexicaanse grens.
Geopolitieke spanningen eisen een economische tol. Er is berekend dat sluiting van de Rode Zee als gevolg van Houthi-aanvallen op schepen de internationale scheepscapaciteit met ongeveer 20% kan verminderen. De oorlog in Oekraïne heeft ondertussen de inflatie aangewakkerd en blijft een obstakel voor de wereldwijde economische groei. Een totale handelsoorlog tussen China en het Westen zou een enorme impact hebben op de wereldwijde toeleveringsketens en productiecapaciteit.
Donald Trump en de ‘America First’ agenda
Hoe zullen de presidentsverkiezingen dit alles beïnvloeden? De regering-Biden heeft deel uitgemaakt van een westerse sanctiecampagne die Rusland heeft afgesneden van normale relaties met ontwikkelde economieën. Het land is ook steeds minder bereid om technologische expertise met China te delen en de spanningen tussen de grootmachten blijven hoog.
“We hebben de afgelopen jaren onder invloed van de pandemie en het veranderende geopolitieke landschap grote verschuivingen gezien in het wereldhandelssysteem”, zegt Bodnar. “Overheden en bedrijven investeren in het vergroten van de veerkracht van hun toeleveringsketens, wat bijdraagt aan de ontkoppeling van de handel, vooral in geavanceerde technologie, tussen China en het Westen.”
Dat is de huidige situatie. De kans is groot dat onder een regering-Trump deze heroriëntatie van de wereldhandel in een steeds meer multipolaire wereld in een stroomversnelling komt. De voormalige president voert campagne met de belofte ‘America First’, een fundamenteel protectionistische en isolationistische benadering van de economie en het buitenlands beleid.
Trump heeft het idee geopperd van een tarief van 10% op alle geïmporteerde goederen om de binnenlandse productie te stimuleren. Dit zou waarschijnlijk leiden tot vergeldingsheffingen op de Amerikaanse export, wat een aanzienlijke impact zou hebben op de toeleveringsketens en de wereldhandel. Het eerste presidentschap van Trump werd gekenmerkt door een agressieve handelsoorlog met China en een reeks tarieven op metaalimporten van zowel bondgenoten als tegenstanders. Tot nu toe wijst niets in zijn retoriek tijdens de campagne erop dat een vergelijkbaar patroon zich niet zal herhalen tijdens een tweede ambtstermijn van Trump.
Als Biden wordt herkozen, zal zijn economische aanpak zich richten op versterking van de middenklasse, uitbreiding van de gezondheidszorg en een groene energie-infrastructuur. Gefinancierd door belastingverhogingen voor hogere inkomens en bedrijven, is zijn plan gericht op het voortzetten van de banengroei, het terugdringen van het begrotingstekort en aandacht voor burgerrechten. Biden’s inzet om klimaatverandering aan te pakken kan te maken krijgen met economische obstakels. Wereldwijd legt zijn regering de nadruk op internationale samenwerking, maar er zou weerstand kunnen komen van degenen die een meer protectionistisch beleid voorstaan.
Onzekerheid in een volatiele wereld
Markten houden niet van onzekerheid, maar tussen nu en de verkiezingen in november krijgen ze er misschien wel veel van te verduren. De waarschijnlijke kandidaten hebben sterk contrasterende standpunten over handel, belastingen en de plaats van Amerika op het wereldtoneel, wat langetermijnplanning zeer problematisch maakt voor internationale bedrijven.
Voor de Amerikaanse economie was 2024 waarschijnlijk al een jaar van lage groei en wankelend vertrouwen. Geopolitieke uitdagingen versterken het gevoel van onzekerheid in een volatiele wereld. Consumentenbestedingen, bedrijfsinvesteringen en de reactie van de financiële markten op inflatie en renteverschuivingen creëren een veranderende achtergrond voor een campagne die de wereld met een mix van nieuwsgierigheid en bezorgdheid volgt.
Bron: Atradius
