Sinds december 2016 is de jaar-op-jaar groei van de hypotheekverstrekking door Nederlandse banken voor het eerst sinds drie jaar weer positief. In februari 2017 bedroeg de jaar-op-jaar groei 0,3% en in maart 0,2%. Daarmee is de groei nog lang niet terug op het niveau van vóór de financiële crisis toen een jaar-op-jaargroei van boven de 5% gangbaar was.
In maart 2014 bereikte de jaargroei een dieptepunt, toen daalde de bancaire hypotheekverstrekking met 1,4%. Het heeft daarna echter nog bijna twee jaar geduurd voordat de jaargroei weer positief werd. Wel was in de maanden november 2016 tot en met januari 2017 de maand-op-maand groei nog negatief. Dit is echter niet ongebruikelijk rond de jaarwisseling, wanneer huishoudens bijvoorbeeld spaargeld gebruiken om extra af te lossen op hun hypotheek.
Een belangrijke reden voor de recente groei van de hypotheekverstrekking is de aantrekkende woningmarkt. Zo is het aantal woningtransacties gestegen van 109.000 in 2013 tot 204.000 in 2016. Daarmee lag het aantal woningtransacties in 2016 weer op het niveau van vóór de financiële crisis. Ook zorgt de gedaalde hypotheekrente voor extra vraag naar hypotheken. In februari 2017 was de hypotheekrente bij banken gemiddeld 2,39%, een daling van 38 basispunten ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Ter vergelijking, in maart 2014 lag de gemiddelde rente nog op 3,52%.
Ondanks een duidelijk herstel van de woningmarkt sinds 2013, blijft de groei van de bancaire hypotheekverstrekking beperkt. Belangrijke oorzaak hiervan vormen de aflossingen op bestaande hypotheken, met name als gevolg van de lage spaarrente en de schenkingsvrijstelling eigen woning. Per 2017 is deze schenkingsvrijstelling verruimd en is het, net als in 2013 en 2014, mogelijk om eenmalig tot €100.000 belastingvrij te schenken. Tevens zorgen de achterblijvende nieuwbouwproductie, geslonken overwaarde en een relatief groot aandeel van ouderen op de woningmarkt voor een afname van de schuldaanwas. Ook een verdere aanscherping van de kredietvoorwaarden kan een drukkend effect hebben op de hypotheekverstrekking. Zo is per 1 januari 2017 de maximaal toegestane loan-to-value (LTV) verlaagd van 102% naar 101%. De LTV geeft aan wat de maximale hypotheek mag zijn in relatie tot de waarde van het huis. Een lagere LTV maakt de huizenmarkt schokbestendiger.
Tot slot neemt ook de concurrentie van niet-bancaire hypotheekverstrekkers toe, zoals verzekeraars en beleggingsinstellingen. Ultimo 2016 hadden zij gezamenlijk voor zo’n 131 miljard aan hypotheken op hun balans staan. Ten opzichte van ultimo 2015 is dat een stijging van bijna 10%. De groei van de totale hypotheekverstrekking in 2016 komt daarmee op zo’n 2%, in plaats van de 0% wanneer enkel de groei bij banken wordt gemeten. Met een marktaandeel van zo’n 87% ultimo 2016 en een uitstaande hypotheekschuld van bijna 520 miljard in maart 2017 spelen banken echter nog steeds een grote rol in de markt voor hypotheekleningen.
Bron: DNB
